Informacja o położeniu, powierzchnia, liczba miejscowości, miejsce pod względem powierzchni i ludności w rankingu

Powiat limanowski położony jest w środkowej części województwa małopolskiego i graniczy z powiatami: myślenickim, bocheńskim, brzeskim, nowosądeckim i nowotarskim.

Tworzy go 12 gmin, z tego 2 gminy miejskie (Mszana Dolna i Limanowa) oraz 10 gmin wiejskich (Dobra, Jodłownik, Kamienica, Laskowa, Limanowa, Łukowica, Mszana Dolna, Niedźwiedź, Słopnice i Tymbark).

W skład powiatu wchodzi 171 miejscowości i 91 sołectw. Powiat zajmuje łącznie powierzchnię 951 km², co stanowi 6,3% powierzchni całego województwa i plasuje go na 6 miejscu pod względem wielkości wśród wszystkich powiatów woj. małopolskiego oraz na 142 miejscu w Polsce.

Powiat na tle powiatów w Polsce pod względem liczby ludności - 63 miejsce.
Powiat na tle powiatów w województwie małopolskim pod względem liczby ludności - 8 miejsce.

Powierzchnia, gęstość zaludnienia

Powierzchnia - 951 km²
Gęstość zaludnienia - 135/ km²

Infrastruktura drogowa w powiecie, transport zbiorowy, dostępność komunikacyjna

Kluczowym dla dostępności drogowej powiatu limanowskiego jest położenie przy drodze krajowej nr 28 stanowiącej główną oś komunikacyjną. Ponadto przez teren powiatu przebiegają też trzy drogi wojewódzkie - nr 964 (Kasina Wielka - Biskupice Radłowskie), nr 965 (Limanowa - Bochnia - Świniary) oraz nr 968 (Lubień - Zabrzeż). Uzupełnieniem systemu transportowo-komunikacyjnego jest stale zyskująca na znaczeniu i systematycznie unowocześniana, licząca łącznie 266 km, sieć dróg powiatowych będąca skutecznym elementem dywersyfikującym drogowe połączenia komunikacyjne - zwłaszcza w kierunku Krakowa (możliwy dojazd z Limanowej w czasie ok. 1 h), Tarnowa, Nowego Sącza oraz rejonu pienińskiego. Brak jest natomiast dostępu do komunikacji kolejowej. Usytuowanie powiatu umożliwia dostęp do transportu lotniczego. Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II w Krakowie-Balicach znajduje się, w przybliżeniu, 80 kilometrów od Limanowej. Dodać należy, że istniejąca sieć drogowa zapewnia należyty poziom dostępności komunikacyjnej oraz umożliwiają efektywne funkcjonowanie osobowego transportu zbiorowego na terenie powiatu, a także na trasach wiodących do innych ośrodków miejskich województwa małopolskiego.

Krótka informacja o walorach turystycznych

Rejon powiatu limanowskiego to jedno z najpopularniejszych miejsc turystycznych Małopolski. W ciągu trwającego przez cały rok sezonu turystycznego turyści znajdują tu bogactwo krajobrazu Gorczańskiego Parku Narodowego, źródła wód mineralnych i geotermalnych, wyjątkowe nagromadzenie chronionych terenów leśnych, zdrowe, ekologiczne sady obfitujące w świeże, soczyste owoce i brak zanieczyszczeń przemysłowych. Dzięki wyjątkowemu ukształtowaniu Beskidu Wyspowego z góra Mogielicą (1170 m) i Gorców z Turbaczem (1311 m) występuje tu również bogata i urozmaicona sieć szlaków turystycznych: 36 szlaków pieszych o łącznej długości 445 km, 20 szlaków rowerowych o łącznej długości 320 km, 7 szlaków konnych o łącznej długości 88 km, 12 ścieżek edukacyjnych o łącznej długości 54 km.

Panują tu wyśmienite warunki do uprawiania lotniarstwa, łowiectwa, speleologii, a w okresie zimowym również narciarstwa m.in. biegowego. Ruch turystyczny koncentruje się głównie w okolicach Limanowej i Mszany Dolnej, gdzie występuje najlepiej rozwinięta baza noclegowa. Doskonałą bazę wypadową w głąb Beskidu Wyspowego tworzą liczne gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w całym powiecie limanowskim. Na terenie Limanowszczyzny znajduje się Bazylika Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Pasierbcu oraz opactwo ojców Cystersów w Szczyrzycu. Znane są również najcenniejsze zabytki historii tej ziemi: drewniane kościoły w Łososinie Górnej, Łukowicy, Kamionce, Słopnicach i Dobrej. W wielu miejscowościach zachowały się wyjątkowe przykłady małopolskiej architektury dworskiej: zespoły parkowo-pałacowe w Laskowej (dwór, kaplica, spichlerz), w Kamienicy (pałac i park), w Niedźwiedziu (willa Władysława Orkana - "Orkanówka") XVII-wieczny dwór w Świdniku (gmina Łukowica).

Liczba ludności w powiecie

Powiat limanowski na koniec 2010 r. zamieszkiwało nieco ponad 125 tys. mieszkańców, co sytuowało go w skali regionu w grupie powiatów średnich. Obserwowane i prognozowane dla powiatu trendy demograficzne można zaliczyć, na tle szerszej sytuacji w regionie i w całym kraju - do bardzo korzystnych. Na dzień 31.12.2013 r. liczba ludności wyniosła 128 tys., co oznacza tendencję wzrostową.

Wiek przedprodukcyjny i poprodukcyjny

Wiek przedprodukcyjny - 31 392
Wiek poprodukcyjny - 18 333

Przyrost naturalny na przestrzeni lat (tendencje)

W roku 2007 przyrost naturalny wyniósł 686. W latach 2008, 2009, 2010 zarejestrowano wzrost. W roku 2011 - 679, w 2012 - 614. Następnie na koniec 2013 roku niewielki wzrost do roku 2012, 631.

Cechy charakterystyczne powiatu pod względem gospodarczym: tradycje przemysłowe i rzemieślnicze

Powiat jest terenem o wyjątkowych walorach turystycznych z rozwijającymi się usługami w zakresie wypoczynku i rekreacji w tym agroturystyką. Na przestrzeni ostatnich lat zauważalny jest wzrost firm w branżach budowlanej i produkcyjnej. Znaczny obszar powiatu to wciąż obszar rolniczo-leśny. Działalność rolnicza uwarunkowana jest zarówno czynnikami przyrodniczymi (ukształtowanie terenu, klimat, jakość gleb) jak i kulturowymi (tradycyjne uprawy, struktura agrarna, na którą składają się rozdrobnione, zwykle kilkuhektarowe gospodarstwa rolne; bardzo rzadko są one wyłącznym źródłem utrzymania). W strukturze użytków rolnych dominują grunty orne, łąki i pastwiska, istotny jest też udział sadów co wynika z silnej tradycji sadowniczej w północnej - Gmina Jodłownik i południowo-wschodniej - Gmina Łukowica części powiatu. Wzrasta liczba gospodarstw ekologicznych.

Struktura zatrudnienia w powiecie

Jak wynika z danych GUS w 2012 r. liczba pracujących w powiecie limanowskim wyniosła 38 110 osób, co stanowiło 3,9% wszystkich pracujących w województwie małopolskim. W strukturze według sekcji PKD 2007 zwraca uwagę utrzymujący się wciąż bardzo wysoki udział pracujących w rolnictwie wynoszący 60%. Kolejnymi pod względem udziału grupami pracujących są osoby zatrudnione w przemyśle i budownictwie - 15 % oraz w usługach - 16%, handel, naprawa samochodów, transport, zakwaterowanie, gastronomia łącznie mają udział 8 %, a działalność finansowa i z nią powiązana 1%.

Informacja o największych przedsiębiorstwach

Wśród znaczących pracodawców na terenie powiatu są Tymbark MWS Sp. z o.o. Sp.k, należący do grupy Maspex producent napojów i przetworów owocowo-warzywnych, Szpital Powiatowy w Limanowej, a także firmy: IMA - produkcja odzieży roboczej, Limatherm - produkcja komponentów do aparatury kontrolno-pomiarowej, rodzimy producent lodów Koral, Zakład Usługowo Produkcyjny Emiter - produkcja obudów i rozdzielnic elektrycznych, P.P.U.H. "WOLIMEX"- produkcja prefabrykatów i mas betonowych oraz usługi z zakresu budownictwa lądowego i wodnego, Zakłady Mięsne Laskopol, Gold Drop Sp. z o.o. - produkcja środków czystości oraz Bank Spółdzielczy w Limanowej.

Podmioty wg rejestru REGON wg sekcji PKD

Najwięcej podmiotów w powiecie zarejestrowanych jest w sekcji Budownictwo 27 %, następnie Handel oraz naprawa samochodów i motocykli 23 %, Przetwórstwo przemysłowe 9%, Pozostała działalność usługowa 6 %, Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 5%, Edukacja 5%, Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 4%.

Ze struktury firm wg rejestru REGON można wyciągnąć wniosek o wysokim na tle województwa stopniu specjalizacji firm powiatu limanowskiego w zakresie działalności budowlanej. Sekcja F Budownictwo z udziałem 27% znacznie przewyższa średnią dla powiatów wynoszącą 13 %, podobnie jest w przypadku Sekcji A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - odpowiednio powiat 4% średnia dla wszystkich powiatów 2 %. Z kolei udział firm z sekcji handel i naprawa samochodów, przetwórstwo przemysłowe, transport i gospodarka magazynowa jest na poziomie średniej wojewódzkiej.

Stopień przedsiębiorczości (na podst. liczby podmiotów gospod. na 1 tys. mieszkańców)

Stopień przedsiębiorczości liczony na podstawie liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, na przestrzeni lat ulega stałej poprawie i wynosi obecnie 69,6, a w stosunku do mieszkańców w wieku produkcyjnym - 112,1. Zauważyć należy, że jest to wzrost przy również wzrastającej liczbie mieszkańców powiatu.

Liczba przedsiębiorstw pod względem ilości zatrudnianych pracowników (REGON)

W powiecie, podobnie jak i województwie, zdecydowana większość podmiotów zatrudnia do 9 pracowników, na koniec 2013 r. było ich 8524 co stanowi 95% ogółu podmiotów. Tych zatrudniających od 10 do 49 pracowników było na koniec 2013 r. 362 czyli 4% ogółu. W tej grupie na tle województwa powiat sytuuje się na 7 miejscu na 22 powiaty. W przedziale 50 do 249 pracowników jest tutaj 56 podmiotów, natomiast powyżej 249 zatrudnionych jest 6 podmiotów.

Struktura bezrobocia; porównanie z innymi powiatami

Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP Limanowa wg stanu na koniec 2013 roku wynosiła 10 569 osób, w tym 5685 kobiet. Struktura bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy w Limanowej wykazuje podobne tendencje dotyczące wieku, wykształcenia i czasokresu pozostawania bez pracy jak struktura małopolska. Analiza danych statystycznych powiatowego urzędu pracy w Limanowej wskazuje, iż osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowiły na dzień 31.12.2013 roku 93,3% (t.j. 9 863 osób). Udział danej grupy zwiększył się o 0,3 pkt % w porównaniu do poprzedniego roku (w 2012 roku osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowiły 93% (t.j. 9 726 osób) ogółu bezrobotnych). Z danych dotyczących struktury bezrobocia wg wieku, wykształcenia, czasu pozostawania bez pracy oraz stażu pracy wynika, że:

- 57% ogółu bezrobotnych stanowią osoby młode, do 34 roku życia, 
- przeważają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (33%) oraz gimnazjalnym i poniżej (19%), co łącznie stanowi 52% ogółu bezrobotnych, 
- najliczniej reprezentowaną grupą są osoby długotrwale bezrobotne: pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy, które stanowią 29% ogółu zarejestrowanych oraz osoby pozostające bez pracy przez 12-24 miesiące stanowiące 19% ogółu bezrobotnych,
- najwięcej zarejestrowanych bezrobotnych legitymuje się krótkim, do 5 lat, stażem pracy - stanowią one 43% ogółu bezrobotnych. Ponad 20% nie posiada żadnego stażu pracy, wśród nich 47% to osoby długotrwale bezrobotne.

Bezrobotne kobiety stanowią 53,79% ogółu wszystkich zarejestrowanych w PUP Limanowa. Bezrobotne kobiety są lepiej wykształcone od mężczyzn. 74% bezrobotnych z wyższym wykształceniem oraz 63% osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym stanowią kobiety. Z danych statystycznych wynika, że poziom wykształcenia kobiet nie idzie w parze z doświadczeniem zawodowym ani posiadaniem kwalifikacji zawodowych. Wśród bezrobotnych, którzy ukończyli szkoły zawodowe jest 2 razy więcej mężczyzn. Wśród bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego 59% stanowią kobiety, natomiast 41% wszystkich kobiet posiada minimalny staż pracy, t.j. poniżej 1 roku. Problemy z brakiem odpowiedniego stażu pracy stawiają kobiety w zdecydowanie gorszej sytuacji na rynku pracy niż mężczyzn. Również pod względem długości pozostawania bez pracy kobiety znajdują się w gorszej sytuacji: wśród osób długotrwale bezrobotnych udział kobiet stanowi 62%.

Bezrobocie na przestrzeni 4 ostatnich lat (stopa bezrobocia)

Zjawisko bezrobocia w powiecie limanowskim ma znacznie większe natężenie niż w pozostałych powiatach województwa małopolskiego. W dniu 31.12. 2013 roku stopa bezrobocia w powiecie limanowskim wyniosła 18,8% (dla porównania stopa bezrobocia w Małopolsce wyniosła 13,4%) oraz jest jedną z najwyższych w całym województwie małopolskim. Wyższa stopa (20,4%) jest tylko w powiecie dąbrowskim. Od 2011 roku stopa bezrobocia w powiecie limanowskim sukcesywnie wzrastała od 18,2% do 18,8%. Zasadnicze powody wzrostu bezrobocia w ostatnich latach to:

- trudna sytuacja gospodarcza w kraju, przejawiająca się m.in. słabnącym tempem wzrostu PKB;
- powroty do ewidencji bezrobotnych po zakończeniu aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu;
- zakończenie umów na czas określony, których pracodawcy nie przedłużali;
- spadek liczby ofert pracy, jakimi dysponowały urzędy pracy;
- zakończenie prac sezonowych przede wszystkim w leśnictwie i ogrodnictwie oraz w budownictwie.

Osoby bezrobotne wg zawodów

W ciągu 2013 roku w powiatowym urzędzie pracy w Limanowej zarejestrowało się 9 757 osób, z czego 76,6% rejestrowało się po raz kolejny. W porównaniu do poprzedniego roku nastąpił znaczny wzrost ilości rejestrujących się osób - o 36,2% . W ciągu 2012 roku zarejestrowało się 6 223 osób, o 3534 mniej niż w 2013 roku. Zarówno w minionym 2013, jak i w 2012 roku największą grupę rejestrujących się bezrobotnych stanowiły osoby bez zawodu: w 2013 r. ich liczba wyniosła 1726 osób, w tym 973 kobiety, w 2012 r. - 1532 osoby, w tym 885 kobiet. W skład tej grupy wchodzą przede wszystkim osoby z niepełnym podstawowym i podstawowym, osoby po 50. roku życia oraz przedstawiciele romskiej mniejszości narodowej, a także osoby z wykształceniem gimnazjalnym, średnim ogólnokształcącym oraz ogólnokształcącym profilowanym, nieudokumentowane żadnymi kwalifikacjami zawodowymi. Wśród precyzyjnie sklasyfikowanych zawodów reprezentowanych przez rejestrujących się bezrobotnych dominowały następujące profesje: sprzedawca - 947 osób, w tym 855 kobiet, murarz - 391 osób, w tym 1 kobieta, ślusarz - 286 osób, w tym 6 kobiet. Kolejne najliczniej reprezentowane zawody wśród bezrobotnych to: technik ekonomista (247), kucharz (244), robotnik budowlany (207), krawiec (204), mechanik pojazdów samochodowych (180), robotnik gospodarczy (165), technik budownictwa (156). W porównaniu do 2012 roku struktura zawodowa osób bezrobotnych znacząco się nie zmieniła.

Przeciętne wynagrodzenie brutto w powiecie; wynagrodzenie minimalne-maksymalne

W 2012 roku przeciętne wynagrodzenie brutto w powiecie limanowskim wynosiło 2865,98 zł i była to wartość niższa niż średnia w Małopolsce (3456,16 zł). W stosunku do średniej krajowej przeciętne wynagrodzenie w powiecie limanowskim wynosiło 76,1%. Poziom ten sytuuje powiat na 8 miejscu od końca w województwie małopolskim. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że w porównaniu do 2010 r. wynagrodzenie w powiecie limanowskim wzrosło o ponad 200 zł i dynamika zmian była lepsza niż w pozostałych regionach. W 2010 roku relacja do średniej krajowej wynosiła 75,8% i był to jeden z najgorszych wyników w Małopolsce, tuz za powiatami tarnowskim, wadowickim i nowotarskim.

Średni czas dojazdu ze stolicy powiatu do Krakowa

Dojazd do Krakowa lub Tarnowa jest możliwy z Limanowej w czasie ok. 60 min., a do Nowego Sącza czas dojazdu wynosi 20 min.

Barometr zawodów (pokazuje dostępność kadry na lokalnych rynkach pracy w kolejnym roku)

W 2013 roku do powiatowego urzędu pracy w Limanowej wpłynęło 2479 ofert pracy. W porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego nastąpił wzrost o 49 ofert, tj. o 4,5%. Wśród zgłoszonych wolnych miejsc pracy 1413 tj. 57% to oferty subsydiowane (do porównania w województwie małopolskim ten wskaźnik wyniósł zaledwie 10%). W stosunku do poprzedniego okresu nastąpił nieznaczny wzrost liczby ofert subsydiowanych. W 2012 r. do urzędu wpłynęło 1342 oferty. Oferty spoza terenu stanowiły 12,6% wszystkich ofert, tj. 312. Wśród zgłoszonych ofert najwięcej było w zawodach: sprzedawca, robotnik gospodarczy, pracownik obsługi biurowej, technik prac biurowych, robotnicy budowlani.

Pozytywnym zjawiskiem jest, że najczęściej poszukiwane zawody dotyczą najbardziej liczebnych pod względem zarejestrowanych osób bezrobotnych. Niepokojąca sytuacja występuje w zawodach związanych z rolnictwem, w których brakuje ofert pracy, natomiast osób bezrobotnych z podobnymi kwalifikacjami przebywa w ewidencji. Wśród zawodów nadwyżkowych najwyższy wskaźnik intensywności nadwyżki wykazują następujące zawody: kierowca samochodu osobowego, konserwator budynków, pomoc apteczna, pracownik biura podróży, szef kuchni, technik organizacji produkcji, kreślarz, psycholog, elektromechanik, drukarz. Zawody deficytowe to: sprzedawca w branży przemysłowej, asystent nauczyciela przedszkola, kierowca ciągnika siodłowego, pracownik centrum obsługi telefonicznej, opiekun medyczny, monter wyrobów z drewna, pomocnik biblioteczny, monter, pozostali pracownicy obsługi biurowej, opiekunka dziecięca. Analiza wykazów zawodów nadwyżkowych i deficytowych w perspektywie ostatnich lat wskazuje, że współczynnik intensywności tak w zawodach nadwyżkowych jak i deficytowych w stosunku do lat poprzednich wzrasta.

Szkolnictwo (szkoły zaw., licea, szkoły wyższe z podziałem na kierunki i specjalizacje zawodowe, inne instytucje mające uprawnienia zawodowe)

Szkoły ponadgimnazjalne w powiecie limanowskim

I Liceum Ogólnokształcące w Limanowej
Zespół Szkół Nr 1 w Limanowej

- Liceum ogólnokształcące
- Technikum: budowlane, ekonomiczne, geodezyjne, handlowe, hotelarstwa, żywienia i usług gastronomicznych, weterynarii.
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Limanowej

- Liceum ogólnokształcące
- Technikum elektryczne, mechaniczne, informatyczne, pojazdów samochodowych, architektury krajobrazu.
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Zespół Szkół Nr 1 w Mszanie Dolnej

- Liceum ogólnokształcące
- Liceum ogólnokształcące dla dorosłych
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Mszanie Dolnej

- Technikum: ekonomiczne, hotelarstwa, logistyki, żywienia i usług gastronomicznych, obsługi turystycznej

Zespół Szkół Techniczno - Informatycznych w Mszanie Dolnej

- Technikum: elektryczne, mechaniczne, informatyczne, budowlane
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Zespół Szkół w Tymbarku

- Liceum ogólnokształcące

Zespół Szkół w Szczyrzycu

- Technikum żywienia i usług gastronomicznych,
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Centrum Kształcenia Ustawicznego w Limanowej

- Liceum ogólnokształcące dla dorosłych
- Szkoły policealne: Opiekun medyczny, Technik architektury krajobrazu, Technik handlowiec, Florysta, Technik rachunkowości, Opiekunka dziecięca

Szkoły niepubliczne w Powiecie Limanowskim

Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Limanowej

- Liceum ogólnokształcące
- Liceum ogólnokształcące dla dorosłych
- Technikum usług fryzjerskich, ekonomiczne, budowlane, organizacji reklamy
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Cech Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Limanowej

- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - wielozawodowa

Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Mszanie Górnej

- Liceum ogólnokształcące dla dorosłych

W przeciągu ostatnich lat zauważalna jest tendencja wzrostu zainteresowania szkołami ponadgimnazjalnymi dającymi wykształcenie średnie ogólne i zawodowe, tj. technikum budowlane, ekonomiczne, usług gastronomicznych i hotelarstwa.

Wykształcenie mieszkańców

Wykształcenie mieszkańców Małopolski zbadano w roku 2011 podczas Narodowego Spisu Powszechnego. W spisie wszystkim osobom powyżej 13. roku życia zadano pytanie mające na celu ustalenie najwyższego ukończonego poziomu wykształcenia. W poniższym opracowaniu mieszkańców podzielono na pięć grup, przy czym ostatnia stanowi sumę osób z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym, podstawowym nieukończonym i nieustalonym.

Wykształcenie (wg spisu powszechnego w 2011 r.):

- wyższe 11%
- średnie i policealne, średnie zawodowe 15%
- średnie i policealne, średnie ogólnokształcące 12%
- zasadnicze zawodowe 28%
- gimnazjalne i niższe 34%

Usługi świadczone przez urzędy pracy dla pracodawców + dane kontaktowe do urzędu

Dane kontaktowe do Powiatowego Urzędu Pracy w Limanowej:
ul. Józefa Marka 9, 34-600 Limanowa
Tel. 18/ 33 75 850, fax: 18/ 33 37 850
e-mail: krli[at]praca.gov.pl
www.pup.limanowa.pl

Różne instytucje wspierające biznes działające na terenie powiatu

- Regionalne Stowarzyszenie Przedsiębiorców z siedzibą w Limanowej
- Cech Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Limanowej
- Krakowska Kongregacja Kupiecka w Limanowej